لب بزرگترین دریاچه آب شیرین جهان بروی تشنه برمی گردی

به گزارش وبلاگ آقا ایرج، اگر اغراق نباشد، چند جای دنیا می توان دریاچه آب شیرین را یافت؛ یکی در قطب های شمال و جنوب و یکی در غرب ایران و در حالی که آب شیرین تنها 3 درصد کل منابع آبی دنیا را تشکیل می دهد و 18 درصد جمعیت دنیا از آن محرومند، زریوار بزرگترین دریاچه آب شیرین دنیا در دو قدمی ایرانی ها قرار گرفته است؛ با این شرایط این دریاچه هر کجای دنیا که بود آن را روی سرشان حلوا حلوا می کردند اما در ایران بر سرش فاضلاب می ریزند.

لب بزرگترین دریاچه آب شیرین جهان بروی تشنه برمی گردی

سرازیر شدن فاضلاب چند روستای اطراف دریاچه و رشد بی رویه نیزارهای زریوار و افزایش حجم رسوبات آن، از حد گذشتن میزان نیترات آب و به خطر افتادن حیات گونه های جانوری و گیاهی دریاچه در کنار خشکسالی، تغییر اقلیم و کاهش آبدهی چشمه های جوشان تامین نماینده منابع آبی دریاچه گردیده قوزبالاقوز؛ همه اینها به کنار، در اطرافش بی رویه چاه زده اند و منابع آبی دریاچه را برای کشاورزی به غارت برده اند.

زریوار هزار صاحب و بی صاحب گردیده؟

از قدیم گفته اند آب روشنایی است اما زریوار دیگر زلال نیست و خیر و برکتش هم در حال کم شدن، چرا که از سرچشمه گل آلود گردیده اما آب از آب تکان نخورده؛ برایش طرح جامع نجات نوشتند و جلسات و کارگاه های مختلف برگزار می نمایند و هر از گاهی هم مدیر استانی و یا کشوری از آن بازدید می نمایند؛ از دیدن زیبایی هایش چه چه و به به می نمایند و از آن طرف می گویند چه حیف که از آن استفاده درست نمی شود و یا باید برایش کاری کرد و در اطرافش هم برای رشد گردشگری آبی سرمایه گذاری شود اما دریغ از آن که پولی دست متولیان تالاب را بگیرد و یا طرحی را برای نجات آن عملیاتی نمایند و یا حداقل تصمیم گرفته شود مدیریت یکپارچه ای برای آن درنظر بگیرند تا زریوار هزار صاحب و بی صاحب نشود و در نهایت از این دریاچه تنها عکس یادگاری اش باقی نماند.

کاری که نمی نمایند هیچ، شنیده گردیده تحت عنوان لایروبی، پیت های زیر نیزارهای دریاچه را هر هکتار 5 میلیارد تومان برای مصارف گلخانه ای و دامداری می فروشند و خلاصه آن که حاتم بخشی از منابع دریاچه آنقدر زیاد گردیده و علاوه بر آن با فاضلاب آلوده اش نموده اند و همین گردیده که لب تنها دریاچه آب شیرین جهان بروی، تشنه بر می گردی!

هشدارهایی که مسئولان از احتمال نابودی دریاچه زریوار داده اند

و البته مسئولین کردستان هشدارهای لازم را از احتمال نابودی دریاچه زریوار داده اند؛ به عنوان مثال بهمن مراجهان، استاندار کردستان پیش تر در جلسه کارگروه مدیریت جامع تالاب زریوار گفته اگر شیوه کنونی در ارتباط با نگهداری دریاچه زریوار استمرار داشته باشد بی شک آن را از دست خواهیم داد و یا فریبا رضایی، متولی محیط زیست کردستان در یکی بازدیدهایش از دریاچه گفته فعالیت های مخرب انسانی بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی باعث ورود حجم زیادی از رسوبات به دریاچه گردیده و حیات اکولوژیک این منبع آبی را با خطر نابودی روبرو ساخته و ضروری است برای نجات آن، روان آب ها و رودخانه های منتهی به زریوار(دره وران، قزلچه سو، دره تفی) کنترل و از ورود فرسایش خاکی به آن جلوگیری شود و یا ایرج قادری، معاون استاندار کردستان گفته جلوگیری کامل از ورود فاضلاب های شهری و روستایی به دریاچه زریوار احتیاجمند اختصاص اعتبار مورد احتیاج است و اضافه نموده اصلی ترین موضوعی که باید در اولویت حفاظت از دریاچه زریوار هم قرار گیرد جلوگیری از ورود فاضلاب های شهری و روستایی به این دریاچه باشد.

اینجا به جای کره از آب ماهی می گیرند؛ ماهی کباب هایش شهره خاص و عام است و به جرات می توان گفت شاید از ماهی های جنوب هم خوشمزه تر باشد؛ دود ماهی زغالی، نسیم دریاچه در کوهستان اطراف دریاچه و رستوران های طبخ ماهی کباب با ویوی دریاچه و کوهستان سکانسی از فیلم های مستند گردشگری کردستان را به نمایش می گذارد اما این علامت سوال را به جا می گذارد که چگونه است که زریوار، نگین غرب ایران است اما هنوز کولبران از پشت کوههای اطرافش با جان شان بازی می نمایند برای حمل کالا.

زریوار دقیقا کجاست؟

اما زریوار دقیقا کجاست که جهان برای داشتنش سر و دست می شکند؟ تالاب آب شیرین زریبار یا زریوار در فاصله سه کیلومتری غرب شهر مریوان و 140 کیلومتری سنندج، مرکز استان کردستان واقع شده است و برای این زریوار نام گرفته که نمودها به دریا می گویند، زری و پسوند وار هم برای کوچک کردنش است و آن را تشبیه به دریاچه می نماید.

عمق متوسط زریوار 3 متر است که در برخی نقاط تا هشت متر هم می رسد. آب دریاچه عمدتاً از طریق چشمه های متعدد موجود در بخش غربی و کف تالاب، تغذیه می شود و هیچ رودخانه ای به زریوار نمی ریزد. این اکوسیستم زیبا با مساحتی در حدود 3000 هکتار ترکیبی از آب، نیزار و حیات وحش در میان کوه های جنگلی محصور گردیده و دوسومش را نیزار و یک سومش را آب تشکیل می دهد.از شگفتی های زریبار، جزیره های متحرکی است که در آن وجود دارند و با جریان آب و باد از کناره های دریاچه جدا گردیده و در وسط آن به چشم می خورند؛ گاه مساحت این جزیره های کوچک در زریوار به 20 مترمربع هم می رسد.

مسائلی که دریاچه زریوار را تهدید می نماید

تخریب جنگل های اطراف دریاچه، معرفی گونه های غیر بومی از جمله میگو و انقراض گونه های بومی، بهره برداری غیراصولی تعاونی صیادان و اقدامات مخرب به دلیل حضور در تالاب، ورود پساب های آلوده به سموم و کودهای کشاورزی، نبود الگوی کشت مناسب در زمین های کشاورزی اطراف تالاب، وجود اسکله قایقرانی و به طور عام گردشگری بدون برنامه ریزی اصولی و تردد بیش از حد قایق های موتوری بر روی دریاچه از تهدیدات دریاچه زریوار است.

فرسایش خاک در حوضه آبخیز زریوار و ورود خاک های فرسایش یافته به داخل تالاب، ورود آلودگی به دریاچه بنا به دلایلی از قبیل سوزاندن نیزارها، ورود زباله های رها گردیده توسط گردشگران، وجود جاده مرزی در کنار دریاچه و تردد زیاد تانکرهای نفت کش و خطر ورود آلاینده های نفتی به دریاچه، ساخت وسازهای غیرمجاز توسط مردم و ارگان های نظامی و دولتی، نبود شناخت مناسب مردم و مسئولین و هم چنین درک نداشتن درست از کارنمودهای اکوسیستم دریاچه از دیگر مسائلی است که زریوار را تهدید می نماید.

راهکارهایی که برای نجات زریوار از خطر مرگ تدریجی پیشنهاد گردیده است

جلوگیری و کنترل آتش سوزی جنگل ها و نیزارهای دریاچه، جلوگیری از ورود گونه های گیاهی و جانوری مهاجم، کاهش سهم صیادان و کم کردن تعداد صیادان بهره بردار، جلوگیری از تردد قایق موتوری، تغییر در الگوی کشت بویژه محصول آلاینده و آب پسند تنباکو، جلوگیری از ورود کود و سموم کشاورزی به دریاچه و جلوگیری از ساخت وسازهای غیرمجاز از راهکارهای پیشنهاد گردیده برای نجات زریوار از خطر مرگ تدریجی است.

صباح پناهی، مدیر پیشین محیط زیست زریوار در گفت وگو با وبلاگ آقا ایرج هشدار داده که زریوار در حال خفه شدن و در حال تبدیل شدن به مرداب است.

وی رشد بی رویه نیزار بر اثر تغذیه با فاضلاب را عامل مرگ تدریجی زریوار دانسته و تصریح نموده، فاضلاب سه محله اطراف زریوار از چندین سال پیش تاکنون به ضلع شرقی دریاچه سرازیر می شود که همین امر باعث رشد فزاینده نیزارها در این بخش از تالاب گردیده و در واقع بیشترین رشد نیزارهای دریاچه هم در همین منطقه رخ داده در حالی که در ضلع شمالی دریاچه که هیچ فاضلابی به آن وارد نمی شود، سطح نیزارها هیچ تغییری نداشته است و زیستگاه اصلی پرندگان مهاجر را تشکیل می دهد.

پناهی به نظر کارشناسان درباره علت وضعیت نامناسب دریاچه استناد نموده و اظهار نموده، برخی کارشناسان معتقد هستند که علاوه بر رشد نیزارها بر اثر فاضلاب، سد بسته گردیده بر روی آب ورودی دریاچه زریوار نیز مزید بر علت گردیده تا جریان آب دریاچه منقطع شود و آب دریاچه از حالت جاری، خارج و ماندابی شود. تا حدود 10 سال پیش آب دریاچه جاری و کف دریاچه قابل دیدن بود و همین امر سبب گردیده بود که هوادهی در سطح دریاچه به خوبی صورت گیرد.

وی از این که بحث ها درباره مسائل دریاچه زریوار در جلسات به نتیجه نمی رسد انتقاد نموده و گفته، کارگاه های زیادی با صرف هزینه برای آنالیز وضعیت دریاچه زریوار برگزار می شود و مسائل آن همیشه به بحث گذاشته می شود اما مطالعات تخصصی در این زمینه صورت نگرفته است. محیط زیست مریوان، گروه نجات بخشی دریاچه را تشکیل داده و از سال گذشته تاکنون در حال مکاتبه برای تامین احتیاجهای این دریاچه است اما تاکنون تصمیم گیری ها، نهایی و عملیاتی نگردیده است.

او در عین حال از به نتیجه رسیدن ساخت تصفیه خانه فاضلاب مریوان که در مراحل انتهای ساخت واقع شده است، خبر داده و خاطرنشان نموده تا دو ماه آینده در ضلع جنوبی به مرحله بهره برداری رسد که در این صورت ورود فاضلاب به بخش شرقی دریاچه متوقف می شود.

این کارشناس محیط زیست عنوان نموده، نتایج مطالعات تیم تخصصی که با همکاری دانشگاه، استانداری و محیط زیست انجام گردیده، نشان می دهد که رشد نیزارها از 30 سال گذشته تاکنون روند معمولی داشته و محدوده آبی زریوار تغییری ننموده اما عمق آن با توجه به رسوبات شکل گرفته کاهش یافته است.

وی با اشاره به این که لایه های دریاچه را نی، پیت و آب تشکیل می دهد، گفت: ضخامت پیت ها 1.5 متر تا 2 متر است. زیر پیت ها، آب جریان دارد و تا کف دریاچه کشیده گردیده اند. بخش اصلی و کاسه تالاب به شکل کشیده با طول متوسط حدود 4.5 کیلومتر و عرض متوسط نزدیک به 2کیلومتر است و به این ترتیب مساحت کاسه تالاب حدود 8.3 کیلومتر است که با حواشی نیزار جمعا 20 کیلومتر مربع وسعت دارد.

محمد شفیعی، فرماندار پیشین مریوان نیز به وبلاگ آقا ایرج گفته در گذشته فاضلاب 10 روستا به دریاچه زریوار وارد می شد که تا سال گذشته فاضلاب هفت روستا حذف گردیده و این روستاها به شبکه فاضلاب شهری متصل گردیده اند و در حال حاضر تنها سه روستا وجود دارد که فاضلابش همچنان به دریاچه زریوار سرازیر می شود. قرار است با بهره برداری از تصفیه خانه فاضلاب مریوان، فاضلاب این سه روستا نیز حذف شود.

وی هم چنین یک خبر به نفع دریاچه داده و خاطرنشان نموده، 5.5 میلیارد تومان نیز برای جلوگیری از ورود فاضلاب به رودخانه کلین کبود اختصاص یافته است تا از ورود فاضلاب به دریاچه زریوار از این طریق نیز جلوگیری شود.

شفیعی با اشاره به این که از سطح 3000 هکتار دریاچه زریوار، 2000 هکتار آن نیزار و مابقی آب است، عنوان نموده، سیستم واحدی برای برداشت نیزارها از سطح دریاچه وجود ندارد و بر روی بود یا نبود نیزارها نیز توافق نظر واحدی وجود ندارد چرا که گروهی معتقد هستند وجود نیزارها برای دریاچه، ضروری و برخی خلاف آن را می گویند.

وی خاطرنشان نموده، احتیاج است سرمایه گذاران گردشگری برای ایجاد ورزش های آبی و هوایی زریوار جذب شوند تا با توسعه گردشگری در این منطقه مسائل نیزارهای این منطقه را نیز حل نماید.

او درباره صحت و سقم سودجویی انجام شده از پیت به عنوان لایه زیر نیزار برای مصارف گلخانه ای گفته، موضوع لایروبی برای بهره برداری از پیت ها از سطح دریاچه زریوار صحت ندارد.

علوی، نماینده مریوان نیز در گفت وگو با وبلاگ آقا ایرج هشدار داده که اگر روند تخریب دریاچه به این شکل کنونی پیش رود به تدریج خشک خواهد شد و گفته سال هاست که این دریاچه لایروبی نگردیده است و انجام آن ضرورت دارد.

او پیشنهاد داده که اگر اعتبار برای حل مسائل دریاچه کم است از ظرفیت خیرین یاری گرفته شود، چرا که معتقد است اگر از خیرین خواسته شود به داد دریاچه خواهند رسید.

علوی با بیان این که دقیقا نمی داند که تا چه اندازه وجود نیزارها برای دریاچه ضرورت دارد، اما معتقد است دریاچه، موجود زنده ای است و برای پایدار ماندن آن باید به آن رسیدگی شود.

وی معتقد است اگر زریوار زیبا در کشور دیگری بود به عنوان یکی از دیدنی ترین مناطق گردشگری آن کشور، گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به خود جذب می کرد و این سوال را بیان کرد که چرا در کشورمان نباید از گردشگری درآمد کسب کنیم؟

او با انتقاد از این که خیلی در بخش گردشگری ایران کاری انجام نمی شود، با اشاره به عملکرد کشورهای موفق در این زمینه با مثال زدن از ترکیه گفته، ترکیه در همسایگی ایران در وسط یکی از خیابان هایش یک دیوار 2 متری تاریخی را به عنوان یک اثر گردشگری حفظ نموده است، در حالی که در ایران برخی از آثار تاریخی به راحتی منهدم می شوند که این امر ناشی از ندانم کاری ماست.

علوی با گلایه از وجود نداشتن برنامه ریزی در بخش گردشگری ایران، معتقد است کشور شایستگی های بسیاری دارد و از فرهنگ غنی و مناطق دیدنی خوبی برخوردار است. برای نمونه روستای پالنگان در کردستان را مثال زده و گفته این منطقه یکی از نقاط گردشگری این استان محسوب می شود که در یک سال 4500 گردشگر خارجی از آن دیدن نموده اند.

وی اظهار نموده ما برای نسل های آینده هیچ کاری ننموده ایم و تنها ادای تکلیف نموده ایم. اگر فردی ذره ای احساس مسئولیت کند، می تواند مناطق گردشگری اش را ساماندهی و آبادسازی کند، چرا که با جذب گردشگران این اعتبار برمی شود و دیناری به دریافت اعتبار دولتی نیست.

به نظر می رسد اگر راه های نجاتی که همیشه در جلسه های نجات بخشی دریاچه از آن یاد می شود همچون راه اندازی آزمایشگاهی برای پایش مستمر تالاب، برطرف تصرف حریم تالاب، انسداد چاه های فاقد مجوز و نصب کنتور بر چاه های واجد مجوز، آنالیز پروژه های گردشگری حریم تالاب و آنالیز شیوه های کنترل یا برداشت گیاهان مهاجم دریاچه، جلوگیری از موازی کاری، تکمیل پروژه دفع بهداشتی فاضلاب شهری و روستایی اطراف دریاچه، مدیریت کارآمد پسماند، استفاده از توان گردشگری دریاچه با تاکید بر حفظ شرایط بهداشتی آب دریاچه و اکوسیستم طبیعی آن، ممنوع کردن ویلاسازی و احداث خانه باغ در حاشیه و حوزه آبریز دریاچه اجرا شود، شاید بتوان تا دیر نگردیده کاری کرد و مثلا پس از خشک شدن بخش عمده ای از دریاچه ارومیه به دست و پا نیفتیم و به چه کنم چه کنم نیفتیم و راه های موجود برای نجات آن را بکار بگیریم.

گزارش از: شیما عباس زاده، خبرنگار وبلاگ آقا ایرج

منبع: خبرگزاری ایسنا

به "لب بزرگترین دریاچه آب شیرین جهان بروی تشنه برمی گردی" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "لب بزرگترین دریاچه آب شیرین جهان بروی تشنه برمی گردی"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید